Αντιμετωπίζοντας την απώλεια

Αντιμετωπίζοντας την απώλεια

Ο θρήνος για όσα αγαπήσαμε και στερηθήκαμε αποτελεί φυσική και αναπόσπαστη πτυχή της ζωής μας. Αναγνωρίζοντας την καθολικότητα της απώλειας στην καθημερινότητά μας, διαπιστώνουμε ότι σε κάθε βήμα στο ταξίδι μας στη ζωή χάνουμε κάτι.

Η απώλεια καλύπτει ένα ευρύ φάσμα, από τον αποχωρισμό αγαπημένων προσώπων μέχρι τη στέρηση της νιότης, των ονείρων ή των ιδανικών μας, καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις σκληρές Αλήθειες της ζωής.

Ακόμα και οι θετικές μεταβάσεις δεν αποτελούν αμιγείς ευλογίες, αφού κάθε αλλαγή βάζει σε δοκιμασία τις προϋπάρχουσες σχέσεις ή συνεργασίες. Η γέννηση ενός παιδιούν στερεί από τους νέους γονείς τις ελευθερίες που θεωρούσαν προηγουμένως δεδομένες. Αλλά και η εισαγωγή των παιδιών στο πανεπιστήμιο της επιλογής τους φέρνει τους γονείς αντιμέτωπους με τη μοναξιά της «άδειας φωλιάς» και η επιθυμητή διάλυση μιας σχέσης χωρίς αγάπη απαιτεί περίπλοκες προσαρμογές στην κοινωνική ζωή του ατόμου. Με αποφασιστικό τρόπο, αν και σπάνια το συνειδητοποιούμε, η ζωή θ’απαιτήσει από εμάς ν’αποχαιρετίσουμε κάθε σημαντική ανθρώπινη σχέση, είτε λόγο της απόστασης που φέρνει ο χρόνος ή ο τόπος, είτε λόγω του θανάτου που μεσολαβεί.

Κάθε μια από αυτές τις απώλειες προκαλεί τον δικό της μοναδικό πόνο και θρήνο. Επειδή οι αναπότρεπτες μεταβάσεις που βιώνουμε από την παιδική ως τη γεροντική ηλικία μάς συρρικνώνουν και ταυτόχρονα μάς εξελίσσουν, είναι σημαντικό ν’αναγνωρίσουμε και ν’αποδεχτούμε ότι κάθε αλλαγή εμπεριέχει την απώλεια και κάθε απώλεια οδηγεί σε αλλαγή.

Βιώνοντας μία βαθιά και αμετάκλητη απώλεια, έναν θάνατο, τα άτομα που πενθούν περνούν από μία διεργασία θρήνου με κοινές αντιδράσεις και συναισθήματα. Πρόκειται για τον «κύκλο θρήνου», που αφορά τα στάδια αποδοχής, συνειδητοποίησης και προσαρμογής και που για τον καθένα που βιώνει μία σημαντική απώλεια, η διαδικασία αυτή του πένθους είναι μοναδική σε ένταση και διάρκεια. Η μορφή, η σειρά και η διάρκεια των συναισθηματικών αντιδράσεων στην απώλεια ποικίλουν σε σημαντικό βαθμό από άτομο σε άτομο.

Στο άκουσμα της ανακοίνωσης ότι το προσφιλές μας πρόσωπο δεν είναι πια στη ζωή, αρχικά, είναι δυνατό ν’αντιδράσουμε με σοκ, πανικό, σύγχυση, αρνούμενοι να συνειδητοποιήσουμε την οδυνηρή πραγματικότητα. Μπορεί ν’ αντιδράσουμε, λέγοντας: «Αδύνατο, κάποιο λάθος θα έγινε». Όταν, όμως μας διαβεβαιώσουν ότι είναι αλήθεια, μπορεί να μας κατακλύσει, τόσο το συναίσθημα του θυμού και της οργής για το θάνατο του αγαπημένου μας, «γιατί σε μένα, γιατί τώρα», όσο και οι ενοχές για την αδυναμία μας ν’αναστρέψουμε την απώλεια. Η οργή μπορεί να στραφεί και προς κάποιον άλλο, είτε στο ίδιο το άτομο που πέθανε και μας άφησε μόνους, είτε προς τον ιατρό που δεν κατάφερε να σώσει τη ζωή του αγαπημένου μας. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε έρθει σε σημείο διαπραγμάτευσης και «παζαρέματος», υπόσχοντας ν’αλλάξουμε συμπεριφορά, αρκεί να γίνει καλά ο δικός μας άνθρωπος.

Όταν καταφέρουμε και έρθουμε σε επαφή με τον εαυτό μας και με τα συναισθήματά μας και βιώσουμε την οδύνη της απώλειας, περνώντας από τη φάση της βαθιάς θλίψης, με την κατάλληλη ψυχολογική στήριξη, θα οδηγηθούμε στην αποδοχή της απώλειας και θα προσαρμοστούμε σε μία νέα πραγματικότητα. Τότε η σχέση με το άτομο που έχει φύγει από τη ζωή αλλάζει μορφή, καθώς αποκτά συμβολικό χαρακτήρα και επομένως, ο δεσμός μαζί του μπορεί να συνεχίζει να υφίσταται χωρίς την οδύνη του πρώτου διαστήματος. Εξάλλου, μαθαίνοντας να ζει κάποιος με την απώλεια των αγαπημένων του προσώπων, το πένθος μπορεί να συνυπάρχει χωρίς να δημιουργεί έντονα προβλήματα στη ζωή του πενθούντα.

Απώλεια, θάνατος και ζωή είναι λέξεις αντίθετες και όμως δεν υπάρχει ζωή χωρίς απώλεια και θάνατο. Πώς μπορεί να αποδοθεί αξία και νόημα στη ζωή αν δε βιωθεί η απώλεια έτσι ξεχωριστά και μοναδικά για τον καθένα.

Ο δρόμος του θρήνου είναι δύσβατος, αλλά αποτελεί, ωστόσο, απαραίτητο στάδιο για την ψυχική και πνευματική ωρίμανση του ατόμου, ένα σημείο αναφοράς και επαναπροσδιορισμού για τον καθένα από μας.
Χαρά Ζαραβίνου – Προσωποκεντρική Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

Ρέθυμνο Κρήτης, Απρίλιος 2009

Γράψτε απάντηση στο Ανώνυμος Ακύρωση απάντησης

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *