Η αυξανόμενη συχνότητα των διαζυγίων, κυρίως στις αναπτυγμένες – δυτικές κοινωνίες, είναι μία πραγματικότητα. Οι επώδυνες ψυχολογικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες που συνοδεύουν ένα διαζύγιο τόσο για το ζευγάρι όσο και για τα παιδιά, συχνά θεωρείται μια απόδειξη για την μη φυσιολογική φύση του διαζυγίου. Ωστόσο, όλο και περισσότερα παντρεμένα ζευγάρια επιλέγουν το διαζύγιο ως λύση για το αδιέξοδο μιας σχέσης. Οι διαφορετικές αναπτυξιακές πορείες των ενηλίκων που απαρτίζουν το ζευγάρι, οι διαφορετικές προσδοκίες και επιθυμίες, συχνά, καθιστούν αναπόφευκτο το διαζύγιο. Η σκέψη αυτή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μπορούμε να προσεγγίσουμε το διαζύγιο όχι ως κάτι μη φυσιολογικό αλλά ως μια ακόμη διαδικασία στην εξελικτική πορεία μιας οικογένειας. Το διαζύγιο, στα περισσότερα παντρεμένα ζευγάρια, δεν σηματοδοτεί το τέλος μιας οικογένειας, αλλά την έναρξη μιας διαδικασίας διαμόρφωσης μιας άλλης «μορφής» οικογενείας πέραν της «πυρηνικής» ( μαμά, μπαμπάς, παιδιά ).
Η συχνότερη μορφή οικογένειας μετά το διαζύγιο είναι η δι-πυρηνική. Ουσιαστικά, αποτελεί μια πιο ευρύτερη δομή οικογένειας από την προηγούμενη. Τυπικά αποτελείται από δύο σπιτικά που το καθένα έχει επικεφαλής τον έναν από τους δύο γονείς. Η οικογένεια παραμένει ενωμένη. Ενώνεται από το γεγονός ότι δύο ενήλικοι άνθρωποι είναι συνδεδεμένη βιολογικά και ψυχολογικά με τα ίδια παιδιά. Ωστόσο, κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά σε σχέση με το διαζύγιο. Κάποιος ωφελείται από αυτό, άλλος υποφέρει βραχυπρόθεσμα και άλλος ίσως να μην το ξεπεράσει ποτέ. Η σχέση που οι δύο ενήλικες θα διαμορφώσουν μετά το διαζύγιο θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την εξελικτική και ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Πολλά ζευγάρια χωρίζουν, συνεχίζοντας και οι δύο ενήλικες να συμβάλλουν πρακτικά, οικονομικά, ψυχολογικά και συναισθηματικά στην ανάπτυξη των παιδιών τους. Άλλα ζευγάρια, ωστόσο, εμπλέκονται σε δικαστικές διαμάχες για την κηδεμονία και την διατροφή των παιδιών. Η διαδικασία του χωρισμού εντείνει τις συγκρούσεις και επιτείνει τις αιτίες που ένα ζευγάρι επέλεξε το διαζύγιο. Η δυσλειτουργία στην επικοινωνία διογκώνεται, συναισθήματα θυμού κυριαρχούν, ενώ ο ένας από τους δύο ενήλικες μπορεί να υποδαυλίζει τις προσπάθειες του άλλου για προσαρμογή στην νέα του ζωή. Αγώνες εξουσίας και δύναμης διαποτίζουν την ζωή της νέας οικογένειας.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η σχέση που οι δύο ενήλικοι θα διαμορφώσουν μετά την διαδικασία χωρισμού, η προσπάθειά τους να διαμορφώσουν ξεχωριστές και ανεξάρτητες ζωές αλλά παράλληλα να ανταποκριθούν και στις ανάγκες της «αρχικής» οικογένειας, θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών τους. Οι δύο ενήλικοι δεν ονομάζονται πια σύζυγοι. Πως θα μπορούσαν όμως να ονομάζονται; Σύμφωνα με έρευνες πέντε είδη σχέσης μετά το διαζύγιο έχουν βρεθεί:
- Οι τέλεια «κολλητοί»: η σχέση χαρακτηρίζεται από πολύ καλή επικοινωνία και συχνές επαφές ανάμεσα τους ενήλικες. Έχουν από κοινού την κηδεμονία των παιδιών και διατηρούν πολύ καλές σχέσεις.
- Συνεργάτες: η σχέση χαρακτηρίζεται από μέτριο επίπεδο αλληλεπίδρασης και πολύ καλή επικοινωνία. Έχουν από κοινού την κηδεμονία των παιδιών και συμβιβάζονται για την καλύτερη ανάπτυξη των παιδιών.
- Θυμωμένοι συνέταιροι: η σχέση χαρακτηρίζεται από μέτριο επίπεδο αλληλεπίδρασης και φτωχή επικοινωνία. Ο θυμός είναι εμφανής και στη σχέση με τα παιδιά.
- Οργισμένοι εχθροί: η σχέση χαρακτηρίζεται από χαμηλό επίπεδο αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας, με συχνές διαφωνίες και συγκρούσεις.
- Διαιρεμένο δίδυμο: ένας από τους δύο γονείς έχει απομακρυνθεί και δεν συμμετέχει στην ανατροφή των παιδιών.
Οι σχέσεις μεταξύ των ενηλίκων που επιλέγουν να πάρουν διαζύγιο μπορεί εναλλάσσονται, ειδικά τα πρώτα χρόνια, από τον έναν τύπο σχέσης στον άλλον. Αυτό που πάντα γνωρίζουν είναι ότι το διαζύγιο δεν αποτελεί το τέλος της οικογένειας τους.
Δήμητρα Στεφάτου
Νοέμβριος 2010
Βιβλιογραφία
Κουνενού, Ε. Κ ( 2010) . Συμβουλευτική και Θεραπεία Οικογένειας. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση
