Ο εγγενώς δυσλειτουργικός «χορός της συνεξάρτησης» απαιτεί δύο αντίθετους αλλά σαφώς ισορροπημένους συντρόφους : α) αυτόν που θέλει να προσφέρει ευχαρίστηση και να διορθώσει/« φτιάξει» τον άλλον ( ο συνεξαρτημένος) και β) αυτόν που θέλει να παίρνει και να ελέγχει (ναρκισσιστής / εξαρτημένος).
Οι συνεξαρτημένοι – οι οποίοι δίνουν, θυσιάζονται και αναλώνονται με τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων – δεν ξέρουν πως να αποσυνδέονται συναισθηματικά ή να αποφεύγουν τις ρομαντικές σχέσεις με ναρκισσιστές – με ανθρώπους δηλαδή που είναι εγωιστές, εγωκεντρικοί, θέλουν να χειρίζονται και είναι επιβλαβείς για αυτούς. Οι συνεξαρτημένοι έλκονται συνήθως σε μια σχέση από συντρόφους οι οποίοι αποτελούν το ιδανικό «άλλο μισό» στο μοναδικά παθητικό, ενδοτικό και συγκαταβατικό τρόπο να σχετίζονται.
Οι συνεξαρτημένοι είναι παθητικοί και συμβιβαστικοί σε μια σχέση, δεδομένου ότι από τη φύση τους ακολουθούν τον «χορό» μιας σχέσης παρά οδηγούν. Έτσι το ερώτημα είναι πως μπορούν να σταματήσουν απλά να ακολουθούν;
Οι συνεξαρτημένοι βρίσκουν τον τρόπο με τον οποίο σχετίζονται οι ναρκισσιστές βαθιά ελκυστικό. Έλκονται διαρκώς από τη γοητεία, την τόλμη, την αυτοπεποίθηση και την αυταρχική τους προσωπικότητα.
Όταν οι συνεξαρτημένοι και οι ναρκισσιστές γίνονται ζευγάρι, η εμπειρία της σχέσης γεμίζει ενθουσιασμό – τουλάχιστον στην αρχή. Μετά από λίγο, η συναρπαστική εμπειρία της σχέσης τους, σχεδόν προβλέψιμα, μετατρέπεται σε δράμα. Συγκρούσεις ακολουθούν και αισθήματα εγκατάλειψης και εγκλωβισμού. Ακόμα και μέσα στο χάος και τις συγκρούσεις κανένας από τους μαγεμένους συντρόφους δεν τολμά να τελειώσει την σχέση. Παρά την ταραχώδη και συγκρουσιακά φορτισμένη φύση της σχέσης τους, κανείς από τους δύο αντίθετους αλλά δυσλειτουργικά συμβατούς συντρόφους, δεν αισθάνονται υποχρεωμένοι να τερματίσουν τη σχέση.
Όταν έναν συνεξαρτημένος και ένας ναρκισσιστής ενώνονται σε μια σχέση, ο χορός τους ξεδιπλώνεται άψογα. Ο ναρκισσιστής σύντροφος διατηρεί τον ρόλο του οδηγού και ο συνεξαρτημένος σύντροφος ακολουθεί. Οι ρόλοι τους φαίνονται φυσικοί γιατί στην πραγματικότητα εξασκούνται σε αυτούς όλη τους τη ζωή. Ο συνεξαρτημένος παραχωρεί αντανακλαστικά την εξουσία του και εφόσον ο ναρκισσιστής σύντροφος «αναπτύσσεται» με τον έλεγχο και την εξουσία, ο χορός τους είναι τέλεια συντονισμένος. Κανείς δεν σηκώνει τα πόδια του από αυτόν.
Τυπικά, οι συνεξαρτημένοι δίνουν περισσότερα από τον εαυτό τους σε σχέση με αυτό που ο σύντροφός τους δίνει πίσω σε αυτούς. Όντας γενναιόδωροι αλλά πικραμένοι σύντροφοι μένουν κολλημένοι σε μία σχέση, περιμένοντας και ελπίζοντας αφελώς ότι οι ναρκισσιστές σύντροφοι τους θα καταλάβουν τελικά τις ανάγκες τους.
Οι συνεξαρτημένοι συγχέουν την προσφορά φροντίδας και την θυσία με την πίστη και την αγάπη. Αν και είναι υπερήφανοι για την ακλόνητη αφοσίωσή τους προς το πρόσωπο που αγαπάνε, καταλήγουν με το συναίσθημα ότι δεν τους έχουν εκτιμήσει και ότι τους έχουν χρησιμοποιήσει. Οι συνεξαρτημένοι λαχταρούν να αγαπηθούν αλλά λόγω της επιλογής των συντρόφων τους βλέπουν τα όνειρά τους απραγματοποίητα. Με τον πόνο που τους προκαλούν τα ανεκπλήρωτα όνειρά τους, οι συνεξαρτημένοι, σιωπηλοί και πικραμένοι, καταπίνουν την δυστυχία τους.
Οι συνεξαρτημένοι ουσιαστικά έχουν κολλήσει σε ένα μοτίβο προσφοράς και θυσίας, χωρίς τη δυνατότητα να λάβουν κάποια στιγμή το ίδιο από τον σύντροφό τους. Προσποιούνται ότι απολαμβάνουν τη σχέση αλλά στην πραγματικότητα τρέφουνε συναισθήματα θυμού, πικρίας και θλίψης που δεν λαμβάνουν ενεργό ρόλο στην εμπειρία της σχέσης. Είναι πεπεισμένοι ότι δεν θα βρουν ποτέ έναν σύντροφο που να τους αγαπάει για αυτό που είναι, σε αντίθεση με αυτά που μπορούν να κάνουν για αυτούς. Η χαμηλή τους αυτοεκτίμηση και η απαισιοδοξία τους εκδηλώνεται με μια μορφή μαθημένης αβοηθησίας που τελικά τους κρατά σε μια σχέση με τον ναρκισσιστή σύντροφό τους.
Ο ναρκισσιστής σύντροφος, όπως και ο συνεξαρτημένος, έλκεται από έναν σύντροφο ο οποίος του ταιριάζει τέλεια. Είναι κάποιος που τους επιτρέπει να «οδηγεί» την σχέση κάνοντάς τους να αισθάνονται ισχυροί, ικανοί και άξιοι να τους εκτιμούν. Με άλλα λόγια ο ναρκισσιστής αισθάνεται πιο άνετα με έναν σύντροφο που ο τρόπος με τον οποίο σχετίζεται ταιριάζει με τον δικό του εγωιστικό και εγωκεντρικό τρόπο. Οι ναρκισσιστές είναι σε θέση να διατηρούν τον έλεγχο της σχέσης επειδή πάντα βρίσκουν συντρόφους οι οποίοι στερούνται αυταξίας, αυτοπεποίθησης και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ( συνεξαρτημένοι). Με έναν τέτοιο ταιριαστό σύντροφο είναι σε θέση να ελέγχουν τη σχέση.
Παρά το γεγονός ότι όλοι οι συνεξαρτημένοι σύντροφοι επιθυμούν την αρμονία και την ισορροπία, σαμποτάρουν τον εαυτό τους με συνέπεια, επιλέγοντας έναν σύντροφο από τον οποίο στην αρχή έλκονται αλλά στη συνέχεια τους κάνει να δυσανασχετούν. Όταν τους δίνεται η ευκαιρία να τερματίσουν τη σχέση με τον ναρκισσιστή σύντροφο και να περιμένουν κάποιο «υγιή σύντροφο», συνήθως επιλέγουν να συνεχίσουν τη δυσλειτουργική σχέση. Δεν τολμούν να αφήσουν τον ναρκισσιστή σύντροφό τους λόγω έλλειψης αυτοεκτίμησης και αυτοσεβασμού που τους κάνει να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να κάνουν κάτι καλύτερο. Το να είναι μόνοι τους ισοδυναμεί με το συναίσθημα της μοναξιάς και η μοναξιά είναι κάτι που δεν μπορούν να το αντέξουν.
Χωρίς αυτοεκτίμηση ή το αίσθημα της προσωπικής δύναμης, οι συνεξαρτημένοι δεν είναι σε θέση να επιλέξουν την αμοιβαία προσφορά/φροντίδα και την άνευ όρων αγάπη ανάμεσα στους συντρόφους. Η επιλογή ενός ναρκισσιστή συντρόφου συνδέεται με ένα ασυνείδητο κίνητρο να βρει ένα πρόσωπο οικείο – κάποιον που να τους θυμίζει την ανίσχυρη και ίσως τραυματική παιδική ηλικία. Δυστυχώς, οι συνεξαρτημένοι είναι πιο πιθανό να είναι παιδιά γονέων οι οποίοι χόρεψαν με άψογα το δυσλειτουργικό χορό μεταξύ συνεξαρτημένου και ναρκισσιστή. Ο φόβος της μοναξιάς, ο εξαναγκασμός να ελέγχουν και να «διορθώνουν» με κάθε κόστος, η άνεση που αισθάνονται στο ρόλο τους ως μάρτυρα, ο οποίος είναι ατελείωτα τρυφερός, αφοσιωμένος και υπομονετικός είναι μια επέκταση της λαχτάρας τους να αγαπηθούν, να γίνουν σεβαστοί και να λάβουν φροντίδα σαν παιδιά.
Αν και οι συνεξαρτημένοι ονειρεύονται να την άνευ όρων αγάπη και την επιβεβαίωση από τον σύντροφό τους, υποκύπτουν στο δυσλειτουργικό τους πεπρωμένο. Μέχρι να αποφασίσουν να επουλώσουν τα δυσλειτουργικά τους τραύματα που τελικά τους υποχρεώνουν να χορεύουν με τους ναρκισσιστές συντρόφους τους, θα διατηρούν το σταθερό ρυθμό της δυσλειτουργικής τους σχέσης.
Επιμέλεια – Μετάφραση: Δήμητρα Στεφάτου
Σεπτέμβριος 2013
Πηγή: www.psychcentral.com
