Ο άνθρωπος έρχεται στον κόσμο ως οργανισμός έχοντας ως κίνητρο μια τάση για διατήρηση, ανάπτυξη, ενίσχυση και διαφοροποίηση. Αποτέλεσμα αυτού είναι η δημιουργία ενός υποσυνόλου που ονομάζεται εαυτός ή αυτό-εικόνα. Επομένως ο οργανισμός περιέχει τις βιολογικές ανάγκες του σώματος αλλά και αυτές της αυτό-εικόνας.
Ξεκινώντας τη ζωή του οργανισμός αυτός δεν περιλαμβάνει την αυτό-εικόνα, η οποία δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί, και προσπαθεί μόνο να ικανοποιήσει τις δικές του ανάγκες υπακούοντας σε ένα εσωτερικό οργανισμικό κέντρο αξιολόγησης. Η ικανοποίηση των αναγκών του εξαρτάται από τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν και κυρίως του γονείς του.Eπομένως στη δημιουργία του εαυτού ή της αυτοεικόνας συμβάλλουν τα βιώματα του ατόμου αλλά και οι πεποιθήσεις, τα πιστεύω, οι αντιλήψεις και οι απόψεις των άλλων. Κάθε άνθρωπος βιώνει το περιβάλλον γύρω του και αλληλεπιδρά με αυτό βασισμένος στην αυτό-εικόνα του και τον οργανισμό του. Τα βιώματα που εισέρχονται στον οργανισμό και στην αυτοεικόνα πρέπει να επεξεργαστούν από το οργανισμικό κέντρο αξιολόγησης. Το κέντρο αυτό είναι υπεύθυνο να αξιολογήσει το βίωμα και να του επιτρέψει να εισχωρήσει στον οργανισμό ή να το αρνηθεί. Το οργανισμικό κέντρο αξιολόγησης λειτουργεί πάντα με γνώμονα την ικανοποίηση των αναγκών του οργανισμού. Υπάρχει όμως περίπτωση να συγκρούονται οι ανάγκες του οργανισμού με αυτές της αυτό-εικόνας. Σε αυτό το σημείο το άτομο πρέπει να αποφασίσει ποιανού ανάγκη θα ικανοποιηθεί. Άλλες φορές ικανοποιείται η ανάγκη του οργανισμού και άλλες η ανάγκη της αυτό-εικόνας. Σημαντικό ρόλο στην απόφαση αυτή παίζει η ανάγκη για αποδοχή από τους άλλους. Πολλές φορές, ιδιαίτερα σε μικρή ηλικία, το άτομο προτιμά να ικανοποιήσει μια ανάγκη του εαυτού, παρακάμπτοντας τον οργανισμικό κέντρο αξιολόγησης και τις ανάγκες του οργανισμού του. Με αυτόν τον τρόπο προτιμά να εντάξει μια πεποίθηση, μια αντίληψη ή κάποιο άλλο στοιχείο στην αυτό-εικόνα του χωρίς να το έχει ανάγκη το ίδιο ή παραβιάζοντας τις δικές του ανάγκες για να συνεχίσει να ικανοποιεί την ανάγκη για αποδοχή από τους άλλους. Η κατάσταση αυτή ονομάστηκε από τον Rogers ενδοβολή ενός όρου αξίας. Φυσικά η όλη διαδικασία που περιγράφηκε δεν γίνεται συνειδητά. Με την πάροδο του χρόνου η αυτό-εικόνα γεμίζει με όρους αξίας και το άτομο βρίσκεται σε συνεχή σύγκρουση με τον οργανισμό και τις ανάγκες του. Η σύγκρουση αυτή εκφράζεται μέσω της συμπεριφοράς και της συναισθηματικής κατάστασης του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα το άτομο νιώθει πως δεν αναγνωρίζει των εαυτό του, δεν νιώθει ικανοποιημένος με τη ζωή του, οι σχέσεις του δεν είναι έτσι όπως θα ήθελε, δεν μπορεί να καταλάβει τους άλλους και τον εαυτό του, όπως και άλλες συναισθηματικές καταστάσεις που δυσχεραίνουν συνολικά τη ζωή του.
Μια πρόσθετη λειτουργία των όρων αξίας είναι και η αμυντική στάση που ωθούν το άτομο να έχει απέναντι στις εμπειρίες του και γενικά στη ζωή. Μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο εμποδίζει τις όποιες εμπειρίες και βιώματα δεν συμφωνούν με την αυτό-εικόνα του να γίνουν πλήρως και ακριβώς γνωστές σε αυτό. Με άλλα λόγια μια εμπειρία η οποία είναι αντίθετη με την αυτό-εικόνα του ατόμου ή δεν θα βιωθεί καθόλου (άρνηση) ή θα βιωθεί αλλαγμένη και προσαρμοσμένη στην αυτό-εικόνα (διαστρέβλωση). Ο σκοπός των δύο αυτών μηχανισμών είναι να προστατεύσουν την αυτό-εικόνα του ατόμου. Είναι ο τρόπος να διατηρηθεί ακέραιη η αίσθηση του εαυτού αφού, οποιοδήποτε βίωμα, καινούριο ή αντίθετο, εισέλθει στην αυτό-εικόνα μπορεί να προκαλέσει αλλαγή με ανεξέλεγκτες επιπτώσεις.
Κάποιες φορές η λειτουργία των αμυντικών μηχανισμών δεν είναι αρκετή ώστε να μειώσει ή να καταπνίξει την εσωτερική σύγκρουση που βιώνει το άτομο. Υπάρχει διαφορά μεταξύ των όσων βιώνει ο οργανισμός και αυτών που βιώνει ο εαυτός και η διαφορά αυτή γίνεται συνειδητή στο άτομο. Είναι η στιγμή που νιώθει πως πρέπει να γίνει κάτι, πως πρέπει να αλλάξει κάτι στην ζωή του, πως δεν πάει άλλο, πως έχει κολλήσει.
Η επίγνωση της εσωτερικής σύγκρουσης που βιώνει το άτομο,σύμφωνα με τα παραπάνω, είναι μια από τις βασικές συνθήκες απαραίτητες για να ξεκινήσει η θεραπεία. Όταν η προσπάθεια του ατόμου να διερευνήσει τη σύγκρουση και να βρει τον λόγο που υπάρχει δεν είναι αρκετή και νιώσει πως ίσως χρειάζεται βοήθεια από κάποιον άλλον, τότε έχει σηματοδοτηθεί η έναρξη της θεραπευτικής διαδικασίας.
